Tekst: Amanda van Schaik
Beeld: Nazish
Het blanke schoonheidsideaal
In Nederland puilen de winkelschappen uit van de dagcrèmes en lotions met een zelfbruinend effect, gaan we massaal naar de zonnebank en liggen we bij de eerste de beste zonnestraal te bakken op het strand. We doen er alles aan om een bruin kleurtje te krijgen. In Aziatische landen wordt de cosmeticamarkt gedomineerd door huidblekende producten en geldt de veronderstelling: hoe blanker de huid, des te meer kans op succes. Een groter verschil tussen oosterse en westerse schoonheidsidealen is niet denkbaar.
In China, Vietnam, Japan, Thailand, Pakistan en India wordt de zon angstvallig vermeden en dragen de meeste vrouwen paraplu’s, helmen en handschoenen om zich te weren tegen de zon. Dit is niet alleen uit angst voor ultraviolette straling, maar vooral uit esthetische overweging. In Zuidoost-Azië is een roomblanke huid het summum van schoonheid. Veel Aziatische vrouwen smeren er dan ook p los met whitening crèmes. Of ze slikken pillen die beloven de huid een paar tinten lichter te maken. En waarom? Omdat veel vrouwen denken dat een blanke huid hen succes zal brengen: een mooier uiterlijk, een betere baan en meer aanzien.
Een witte, blanke huid wordt vanuit oudsher geassocieerd met de verfijnde adel. Immers, de adel hoefde niet buiten in de zon te werken, daar had hij arbeiders voor. Een lichte huid was eeuwen lang een teken van rijkdom, een geraffineerde smaak en een opleiding, een getinte huid werd geassocieerd met de lagere klasse. Dit beeld leeft nog steevast volgens dermatoloog Wietze van der Veen, directeur van de Stichting Nederlands Instituut voor Pigmentstoornissen: ‘Uit onderzoek uitgevoerd in Aziatische landen blijkt dat degenen die huidblekende producten gebruiken, denken dat een blanke huid hun maatschappelijke positie zal verbeteren.’
Producenten van schoonheidsproducten spelen gretig op het blanke schoonheidsideaal in en huidblekende productlijnen vormen een miljardenmarkt in Azië. In Japan alleen al zijn whitening producten goed voor een opbrengst van tien miljard euro in 2005 volgens onderzoekbureau Euromonitor. Japan is hiermee de grootste afzetmarkt voor huidblekende middelen. Dit is te verwachten, in Japan wordt een blanke huid (‘bihaku’) al eeuwen gezien als het hoogst haalbare schoonheidsideaal, denk aan de witbeschilderde geisha’s. De whitening trend blijft niet voorbehouden aan Azië, ook in Afrika en in Mexico groeit de markt voor huidblekende producten. De huidblekende producten worden aan de vrouw gebracht met uitgebreide marketingcampagnes waarin wordt verkondigd dat een blanke huid glanzender en stralender is: een blanke huid is een teken van jeugdigheid. En zolang het beeld van de superieure blanke huid zal worden gepropageerd door de media, zullen vrouwen huidblekende producten blijven kopen.
Apart kader
Hoe gevaarlijk zijn whitening producten?
Geregistreerde huidblekende producten zijn zonder gevaar, maar omdat niet iedereen zich merken als Shiseido en Kanebo kan veroorloven, groeit de illegale handel weelderig. Hydroquinone en kwik zijn de belangrijkste bestandsdelen van de huidblekende crèmes, zij zorgen namelijk voor remming van de productie van melanine (pigment) . Op de zwarte markt worden producten met een te hoge dosis hydroquinone verkocht, hetgeen kan leiden tot blijvende huidbeschadigingen. ‘Bijvoorbeeld leukodermie, waarbij de huid geen pigment meer kan produceren zoals mogelijk bij Michael Jackson is gebeurd,’ aldus dermatoloog Van der Veen. Sommige doktoren beweren zelfs dat langdurig gebruik van hydroquinone in grote doses kanker tot gevolg kan hebben. Huidblekende producten op basis van kwik zijn illegaal maar worden in groten getale verkocht op de zwarte markt. Dit kan leiden tot kwikvergiftiging, waardoor de nieren en lever ernstig kunnen worden beschadigd.
Juist de arme mensen die grijpen naar de goedkopere, illegale middelen kunnen ziek worden. Zij zijn dan ook het grootste slachtoffer van het blanke schoonheidsideaal.